Trước thềm Hội nghị Liên Chính phủ đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa, phiên thứ 5 (INC-5) (sẽ diễn ra từ ngày 24/11 đến ngày 1/12/2024 tại Busan, Hàn Quốc), ngày 5/11, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) đã tổ chức Hội thảo kỹ thuật với chủ đề “Hướng tới Busan - Kịch bản cho Việt Nam” với mục tiêu tham vấn và xây dựng phương án đàm phán, kịch bản của Việt Nam.

Ông Lê Ngọc Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài nguyên và Môi trường)

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Ngọc Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, ô nhiễm nhựa đang là thách thức nghiêm trọng, đòi hỏi thế giới cần sớm thông qua khuôn khổ pháp lý để kịp thời giải quyết thách thức nghiêm trọng này.

Với vai trò một bên tham gia, Việt Nam đang tích cực chuẩn bị nội dung tốt nhất cho cuộc đàm phán cuối cùng tại Hội nghị Liên Chính phủ đàm phán INC-5 để tiến tới một thỏa thuận chung toàn cầu giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa.

Các sản phẩm được làm từ chất liệu thân thiện với môi trường.

Theo Vụ trưởng Lê Ngọc Tuấn, việc đạt được thỏa thuận toàn cầu tại INC-5 được coi là kết quả rất tham vọng. Hiện nay, thế giới còn rất nhiều việc phải làm nhằm thu hẹp sự khác biệt, thậm chí là sự trái ngược trong quan điểm đàm phán của nhiều quốc gia như: Sản xuất, cung ứng, các sản phẩm nhựa; cơ chế tài chính...

Khi được thông qua và đi vào thực thi, thỏa thuận toàn cầu về rác thải nhựa sẽ tạo ra những tác động sâu rộng tới mọi khía cạnh kinh tế - xã hội, thậm chí sẽ tạo ra cuộc cách mạng về kinh tế nhựa từ thiết kế sản phẩm đến sản xuất, tiêu dùng, thải bỏ và tái chế các sản phẩm nhựa.

Với mục tiêu trên, ông Lê Ngọc Tuấn nhấn mạnh yêu cầu đặt ra với Việt Nam là cần khẩn trương chuẩn bị nội dung tốt nhất cho đoàn đàm phán Việt Nam tham dự Hội nghị INC-5, đặc biệt là tập trung những nội dung tác động đến Việt Nam (bao gồm về chính sách pháp luật, những rào cản kỹ thuật - nếu có).

Bà Nguyễn Diệu Thúy, Giám đốc Chương trình Giảm thiểu Rác thải nhựa của WWF-Việt Nam trình bày tại hội thảo.

Bà Nguyễn Thị Diệu Thúy - Giám đốc Chương trình Giảm thiểu Rác thải nhựa của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) nhấn mạnh, phiên họp INC-5 tới đây không chỉ là cơ hội để Việt Nam đóng góp thành công vào một thỏa thuận toàn cầu; mà còn là dịp để Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong khu vực trong "cuộc chiến" chống ô nhiễm nhựa, qua đó trở thành một hình mẫu trong việc giảm thiểu rác thải nhựa, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Để hướng tới thỏa thuận nhựa toàn cầu về rác thải nhựa tại Busan, bà Nguyễn Thị Diệu Thúy đã đề xuất 4 yếu tố then chốt cần được đưa vào nội dung chương trình đàm phán tại INC-5. Nội dung đầu tiên là quy định loại bỏ nhựa gây hại. Theo đó, WWF-Việt Nam khuyến nghị các quốc gia thống nhất danh sách các sản phẩm nhựa và hóa chất độc hại cần bị cấm và loại bỏ, bắt đầu với các sản phẩm và hóa chất có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe và môi trường.

Thứ hai là việc thiết kế sản phẩm bền vững. Thỏa thuận về rác thải nhựa cần đề ra các tiêu chuẩn thiết kế sản phẩm mang tính thống nhất toàn cầu, đảm bảo tính tái sử dụng và tái chế để hỗ trợ nền kinh tế tuần hoàn. Theo bà Thúy, điều này sẽ tạo ra những tiêu chuẩn rõ ràng cho các doanh nghiệp và khuyến khích sự đổi mới trong lĩnh vực tái chế và tái sử dụng nhựa.

Vấn đề tiếp theo là đảm bảo nguồn tài chính đủ mạnh. Theo bà Thúy, một gói tài chính toàn diện (bao gồm các nguồn lực tài chính và hỗ trợ kỹ thuật, đặc biệt là cho các quốc gia thu nhập thấp để đảm bảo công bằng và bền vững) là điều kiện tiên quyết để thỏa thuận được triển khai hiệu quả.

Cuối cùng, theo bà Nguyễn Thị Diệu Thúy là cần có cơ chế linh hoạt và lâu dài. Để đối phó với các thách thức không ngừng thay đổi, thỏa thuận cần có cơ chế cập nhật và điều chỉnh các biện pháp dựa trên bằng chứng khoa học mới. Điều này sẽ đảm bảo thỏa thuận không chỉ có hiệu lực tức thì mà còn có khả năng đáp ứng các yêu cầu trong tương lai.

Ông Vũ Thái Trường - Quyền Trưởng Ban Môi trường và Biến đổi khí hậu của UNDP Việt Nam.

Chia sẻ tại hội thảo, ông Vũ Thái Trường - Quyền Trưởng Ban Môi trường và Biến đổi khí hậu của UNDP Việt Nam nhấn mạnh tầm quan trọng của việc huy động kiến thức và nguồn lực tập thể để đảm bảo một quá trình đàm phán thành công và hiệu quả cho Việt Nam tại INC-5. Theo đó, ông Vũ Thái Trường cũng nêu ra một số lĩnh vực quan trọng cần thiết cho chiến lược và sự thành công này, bao gồm: Hướng tới một thỏa thuận phù hợp và đảm bảo lợi ích quốc gia; Đánh giá tác động kinh tế, xã hội và môi trường; Vận động hỗ trợ tài chính và kỹ thuật; Chuẩn bị cho việc tuân thủ thỏa thuận thông qua nội luật hóa điều ước quốc tế.

Toàn cảnh hội thảo

Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã tập trung thảo luận về các kịch bản khác nhau cho Việt Nam, với trọng tâm là những vấn đề then chốt như hóa chất đáng quan ngại, sản xuất và chuỗi cung ứng nhựa và cơ chế tài chính. Chuyên gia từ Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chia sẻ những phân tích về văn bản đàm phán và các cân nhắc quan trọng đối với Việt Nam. Các báo cáo cập nhật từ các cuộc họp giữa kỳ và văn bản phi chính thức từ Chủ tịch INC cũng được đề cập nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quy định hóa chất và giảm thiểu sản xuất nhựa nguyên sinh. Đại diện Hiệp hội Nhựa Việt Nam cũng đã trình bày về các mục tiêu cắt giảm sản xuất nhựa toàn cầu và tác động tới ngành nhựa.